Foto: Cemaforum.rs

U godini kada je Čačak prva nacionalna Prestonica kulture, obeležavamo velike jubileje: 150 godina od rođenja Nadežde Petrović (11. 10. 1873.) i 120 godina od osnivanja Kola srpskih sestara (Velika Gospojina 15/28.avgust 1903).

Kolo srpskih sestara „Nadežda Petrović“ Čačak, Umetnička galerija „Nadežda Petrović“ i Grad Čačak pozivaju sugrađane da 3. aprila 2023. svojim prisustvom učestvujete u odavanju počasti slikarki, humanisti, idejnom tvorcu i prvom sekretaru Dobrotvornog društva Kola srpskih sestara, Nadeždi Petrović, koja je preminula 3. aprila 1915. u Valjevskoj bolnici, navodi se u pozivu.

Program:

11.00 časova Parastos u Crkvi Vaznesenja Hristovog u Čačku
11.30 časova Polaganje venaca ispred spomenika Nadeždi Petrović U Čačku

O Nadeždi Petrović

Nadežda Petrović je rođena u Čačku 11. oktobra 1873, od oca Dimitrija Mite rođenog Beograđanina, učitelja crtanja u čačanskoj Gimnaziji i majke Mileve, učiteljice Ženske osnovne škole, rođene Zorić, iz Titela, sestričine Svetozara Miletića. Kada je imala sedam godina porodica se zbog Mitinog zdravlja preselila u Karanovac, gde je Nadežda krenula u osnovnu školu. Povratak za Beograd 1884. usledio je iz više razloga. Vratili su se u porodičnu kuću u Ratarskoj ulici na Paliluli. Otac se zapošljava u Poreskoj upravi. Nadežda se upisala na prestižnu Višu žensku školu, uporedo je pohađale privatne časove crtanja kod slikara Đorđa Krstića, zatim nastavlja svoje slikarsko obrazovanje kod slovačkog umetnika Kirila Kutlika. Nadežda je stekla status predavača i postavljena je za učiteljicu crtanja u Višoj ženskoj školi 1893. Svoje umetničko obrazovanje nastavlja u Minhenu kod Antona Ažbea. Neumorno je slikala, obilazila izložbe, naučila nemački, ruski i francuski jezik. Uvređena postupkom majke svog verenika, koja je tražila veliki miraz, raskida veridbu i odlučuje da njen životni poziv bude slikarstvo. Prvu izložbu u Srbiji imala je 1900. Sredina nije prihvatila njene radove. Vratila se u Srbiju 1902. Nastavlja da slika u duhu energičnog ekspresioniste, i radi kao nastavnica crtanja na Višoj ženskoj školi.  

Od 1903. učešćem u osnivanju Kola srpskih sestara i nošenjem humanitarne pomoći u neoslobođene krajeve, Nadežda započinje svoj društveni angažman. Prvi sastanak radi osnivanja dobrotvornog društva sazvan je jula meseca 1903. u kući Mite Petrovića, visokog činovnika u Ministarstvu finansija oca Nadežde i Rastka Petrovića u po njima zapamćenoj ulici Ratarskoj 32. Pored Ivanićevih i Petrovićevih zabeležena su i druga imena Persa Prodanović, supruga Jakova Jaše Prodanoviać iz Čačka, Stanka Lozanić, Julijana Đuknić, Jela Bajloni. Darinka i Branislav Nušić. Ivan Ivanić i Branislav Nušić izradili su pravila „za jedno žensko patriotsko-humano-kulturno društvo, koje će imati svoje odbore po svim većim mestima Kraljevine Srbije, da pruže što veću pomoć postradalom srpskom narodu u Staroj Srbiji i Makedoniji“ . Nušić je predložio naziv „Kolo srpskih sestara“. Na Veliku Gospođu 15. avgusta 1903. u sali Kolarca održana je prva skupština. Prva predsednica je bila Savka dr Jovana Subotića supruga, sestra Mihaila Polit Desančića. Tri hiljade ljudi ispunilo je dvoranu, sve okolne prostorije i baštu Kolarca. Posle dve godine Subotićku je zamenila Ljubica Luković koja je preminula 1915. od pegavca kao i Nadežda Petrović, koje su se dobrovoljno prijavile da budu ratne bolničarke.

Nadežda je duboko odana svom rodu, među prvima je postala članica Narodne odbrane patriotskog društva čiji je cilj pomaganje Srbima u neoslobođenim krajevima. Nakon Makedonije i strahota koje je tamo videla prozebla i bolesna neko vreme se povlači na porodično imanje u Resnik i u potpunosti se posvećuje slikanju, i oko organizovanja Prve jugoslovenske umetničke izložbe za koju je dobila orden Svetog Save IV stepena i osnovanja Društva srpskih umetnika Lada. Uporedo radi na osnivanju Prve umetničke kolonije u Sićevu kod Pirota, 1905.

Nadežda učestvuje u osnivanju Srpskog umetničkog udruženja a povodom aneksije BiH 1908. Drži vatrene govore sa balkona Narodnog pozorišta. Kuća u Ratarskoj postaje stecište okupljanja srpskih rodoljuba to je najplodniji deo njenog stvaralaštva, srbijanska faza Beogradsko groblje, Resnik, Autoportret. Godine 1910. dobija stipendiju od srpske Vlade i odlazi u Pariz, odseda u ateljeu svog prijatelja iz Minhena, Ivana Meštrovića.

Od početka Prvog balkanskog rata 1912. do svoje smrti, Nadežda je na braniku otadžbine, prijavljuje se kao dobrovoljna bolničarka i sa srpskom vojskom proživljava sve strahote rata, preležala je tifus, koleru i upalu pluća. Kratki predah između dva balkanska rata provela je u Beogradu. Odlikovana je za iskazanu revnost u službi i hrabrost od Crvenog krsta za milosrđe.
Objava rata 1914. zatekla je u Italiji sa najmlađim bratom Rastkom bila je u poseti Venecijanskom bijenalu. Odbivši predlog Vrhovne komande da se priključi Komisiji Crvenog krsta u Švajcarskoj, krenula je na dužnost pri poljskoj bolnici Dunavske divizije. I mada je po nalogu Vrhovne komande predviđena za predstavnika Srbije na konferenciji u Rimu, ona odlazi u Valjevsku bolnicu, da pomaže bolesnim i ranjenim vojnicima, gde umire 3. aprila 1915. od tifusa. Posmrtni ostaci preneti su iz Valjeva u porodičnu grobnicu na Novom groblju u Beogradu 1935.

Na tradiciji njenog umetničkog i životnog dela, od 1960. organizuje se Memorijal Nadežde Petrović, bijenalna izložba aktuelne likovne prakse, koju organizuje Umetničke galerija „Nadežda Petrović“ u Čačku.

Čačani s ponosom govore da je njihov grad, mesto rođenja najpoznatije srpske slikarke, kome je čuveni vajar Ivan Meštrović poklonio spomenik u njenu čast, 1955. Iste godine odbranjena je doktorska teza kojom je Katarina Ambrozić, prikazala značaj i ulogu koju Nadežda Petrović zauzima u savremenom srpskom slikarstvu.

Izvor: Cemaforum.rs